ارتباطات عامل بسیار مهمی در زندگی اجتماعی و کاری افراد است. به دلیل اهمیت این موضوع، روز به روز سیستمهای مخابراتی گسترده و پیشرفتهتر میشوند.
از این رو داشتن اطلاعات مختصری در این زمینه برای همه افراد نیاز است تا بدانند چگونه با همدیگری از اقصی نقاط دنیا ارتباط برقرار میکنند. همچنین این تکنولوژی که از آن در زمینههای مختلف بهره میبرند، چه بخشهایی دارد.
سیستم مخابراتی چیست؟
سیستمهای مخابراتی شامل شبکههای محلی و گسترده با سیم، بی سیم و سخت افزار و نرم افزار است که توانایی برقراری ارتباط سیستمها با یکدیگر یا با کاربران را فراهم میکند.
مجموعه سیستمهای مخابراتی پشتیبانی کننده بیشتر آژانسهای دولتی شامل زیرساختهای شبکه و سایر اجزای راه حل فنی متعلق به ارائه دهندگان خدمات ارتباطات از راه دور تجاری است. بخش اعظمی از این سیستمها از طرف دولت مدیریت میشوند.
مخابرات همان ارتباطات از راه دور است که علم و عمل انتقال اطلاعات از طریق سیگنالهای الکترومغناطیسی، رادیویی، دادههای صوتی و تلویزیونی است. این دادهها باید به گونه ای انتقال داده شوند که تداخل در آنها ایجاد نشود و بدون کم و کاست به مقصد برسند.
اساس کار به این صورت است که دادههای تولید شده توسط یک منبع پردازش شده و به مسافت مشخصی ارسال میشود. گاهی اوقات دسترسی به این دادهها توسط کانالهای مختلفی ارائه میشود و بیش از یک دریافت کننده میتواند از آنها استفاده کند؛ ولی در دادههای مانند تلفن معمولاً دریافت کننده یک نفر است در صورتی که دادههای رادیویی چندین میلیون دریافت کننده ممکن است از سراسر جهان داشته باشد.
انتقال دادهها در سیستمهای مخابراتی
انتقال دادهها از طریق سیمهای مسی، موجهای رادیویی، فیبر نوری و غیره انجام میشود و حتی گاهی اوقات سیگنالها به صورت امواج رادیویی و الکترومغناطیسی در فضا منتشر میشوند.
همانطور که میدانید در گذشته انتقال اطلاعات گفتاری، صوتی و ویدیویی به صورت آنالوگ بود. شاید این نحوه انتقال، بسیاری از نیازهای انسان را در آن زمان تامین میکرد؛ اما نتوانست اطلاعات قوی و بدون تداخل را که بشر امروز به آن نیاز داشت، تامین کند.
ارسال اطلاعات از روش آنالوگ باعث میشد که سیگنالها قابل ردیابی باشند و همین طور به راحتی در آنها بتوان تداخل و نویز ایجاد کرد. انتقال از راه دور که کمترین سر و صدا و تداخلات داشته باشد توسط سیگنال باینری بود که سادهترین سیگنال ممکن است.
به کمک این سیگنال میتوانستند پیام را انتقال دهند و اطلاعات به صورت بیتهای ۰ و ۱ نشان داده میشوند؛ ولی در زمانهایی که انتقال اطلاعات به اندازه کافی بزرگ باشد از مقدارهای دیگر نیز استفاده میشود.
به مرور زمان ارتباطات صوتی عادی به ارتباطات قویتر و مدرنتری تبدیل شد که به این روش قابل انتقال بودند. از این رو برای انتقال آنها باید از دادههای دیجیتال استفاده میشد، در سیستمهای ارتباطات دیجیتال سیگنالهای آنالوگ باید به شکل دیجیتال تبدیل شوند.
این کار به خودی خود نیاز به تکنولوژیهای جدید و بسیار ماهرانه و دقیقی داشت که زیرساختهای آنها آماده شد و در حال حاضر اکثر اطلاعات به صورت دیجیتال رد و بدل میشوند. همچنین کیفیت آنها بسیار بالاست و اختلال در عملکرد آنها آنقدر کم است که گیرنده میتواند دادهها را با همان کیفیتی که فرستنده ارسال کرده است دریافت کند.
اجرای مختلف سیستمهای مخابراتی
سیستمهای مخابراتی دارای بخشهای مختلفی هستند که برای تکمیل شدن این سیستم به همدیگر وابسته هستند. این بخشها شامل گیرنده، فرستنده و شبکه انتقال است. بسته به این که اطلاعات از چه نوعی باشد، شبکه انتقال نیز متفاوت است.
همچنین تعداد گیرندهها و فرستندهها نیز بسته به نوع سیستم متغیر است. گاهی اوقات بیش از یک کانال ارتباطی بین یک گیرنده با دیگر فرستندهها نمیتواند فعال باشد. به عنوان مثال در دادههای مخابراتی از طریق تلفن، همزمان گیرنده فقط به یک فرستنده میتواند پاسخگو باشد.
شبکه و اطلاعات آن
شبکه از گیرنده، فرستنده و کانال انتقال تشکیل شده است.
شبکههای دیجیتالی دارای یک یا دو مسیر هستند که اطلاعات را به سمت کاربر مورد نظر هدایت میکنند. البته شبکههای آنالوگ یک یا دو سوئیچ دارند که ارتباط بین گیرنده و فرستنده را برقرار میکند.
در شبکه، ممکن است تقویتکنندههای نیز در فواصل دور مورد نیاز باشد تا در بین مسیر دادهها را تقویت کرده و از تضعیف آنها جلوگیری کند.
کانال چیست؟
کانال بخشی است که در زمینه انتقال برای فرستادن جریانهای چندگانه اطلاعات از آنها استفاده میشود. به عنوان مثال در یک ایستگاه رادیویی دادههای رادیویی و یا مخابراتی انتقال داده میشود.
محیط بر حسب فرکانسهای موجود تقسیمبندیهای را انجام میدهد و ممکن است کانالهای متفاوتی داشته باشد. هر کانال برای بخش خاصی قابل دسترسی است. این تکنولوژی در سیستمهای مخابراتی و تلفن نیز قابل استفاده است. که هر بخش را فقط میتواند به کانالهای مختلفی متصل گردند تا ارتباط بین آنها را برقرار کند.
مدولاسیون
شکل گیری سیگنال برای انتقال آن به گیرنده را مدولاسیون میگویند. این کار به روشهای مختلفی انجام میگیرد. بسته به نوع سیستمهای مخابراتی، مدولاسیون نیز به گونه ای خاص انجام میگیرد. برای نمایش دادن یک پیغام دیجیتال با موج آنالوگ نیز میتوان از مدولاسیون استفاده کرد. بدین صورت میتوان انتقال اطلاعات را بین دستگاههای مختلف انجام داد.
انواع سیستمهای مخابراتی رایج و پرکاربرد
سیستمهای مخابراتی امروزه بسیار متداول هستند و هر کدام بسته به نیاز بشر مورد استفاده قرار میگیرند. برخی از سیستمهای مخابراتی که عموم مردم با آن بیشتر سروکار دارند در ادامه معرفی میشوند.
رادیو و تلویزیون
سیگنالهای رادیویی و امواجی که توسط فرستندههای ماهواره ای و محلی ارسال میشوند، توسط این سیستم دریافت شده و پس از پردازش، به صورت اطلاعات صوتی و تصویری بر روی دستگاههای مختلف منتقل میشود. دادههای رادیویی ممکن است یک یا چند گیرنده داشته باشند.
در گذشته انتقال اطلاعات و دادههای آنالوگ با این دستگاهها انجام میگرفت، امروزه تلویزیونهای دیجیتال با کیفیت به مراتب بالاتری عمل میکنند.
سیستم سلولی
این شبکه مخابراتی بی سیم از سلولهایی تشکیل شده است که در گذشته به صورت FM و در حال حاضر به صورت دیجیتال انتقال داده میشوند.
شبکه تلفنی
یکی از پرکاربردترین انواع سیستمهای مخابراتی، شبکههای تلفنی است. هر چند شبکههای تلفنی در گذشته برای انتقال اطلاعات صوتی مورد استفاده قرار میگرفتند؛ اما امروزه دادههای دیجیتال مانند مودم و … نیز از این طریق قابل انتقال هستند و از پهنای باند آنها برای این منظور نیز استفاده میشود.
شبکههای تلفنی قابل اتصال به همدیگر هستند و میتوان با شبکه سازی و سانترال، بخشهای مختلف یک دفتر کار را به همدیگر ارتباط داد. در اصل یک سیستم مخابراتی محلی برای این محیط ایجاد کرد.
شبکههای محلی و جهانی
شبکههای محلی همان LANs به صورت شبکه بندی رایانههای موجود در یک محیط محدود، انجام میگیرد و اطلاعات بین آنها رد و بدل میشود. این کار معمولا در ادارات و دفاتر کاری قابل اجرا است. برای این که اطلاعات از این طریق انتقال داده شوند، باید بیتها به صورت بستههایی دربیایند و انتقال داده شوند.
برعکس شبکههای محلی، شبکه جهانی وسعت بیشتری دارد. انتقال دادهها از طریق گیرنده یا فرستندههای ماهواری ای قابل اجراست و همین امر سبب میشود تا بتوان در وسعت بسیار بیشتری آن را انتقال داد. فضاهای ابری که امروز در سیستمهای کامپیوتری مورد استفاده قرار میگیرد، از این جمله هستند.
سیستمهای ماهواره ای
ماهوارهها مانند یک سیستم فضایی ثابت عمل میکنند که وسعت بسیار زیادی را تحت پوشش خود دارند. اطلاعاتی که از طریق ماهوارهها ارسال میشود، معمولا به صورت یک طرفه است. به علت هزینه بر بودن این سیستم مخابراتی، هدایت از آن در انحصار دولتها است. البته استفاده از این دادهها در برخی موارد توسط کاربران عادی نیز امکان پذیر است.
البته بهتر است بدانید که سیستمهای مخابراتی، انواع دیگری هم دارند که ممکن است هر کسی به آن دسترسی نداشته باشد. همچنین برخی از آنها آنقدرها هم مورد استفاده قرار نمیگیرند. به عنوان مثال بلوتوث نیز یک سیستم مخابراتی در نظر گرفته میشود که استفادههای محلی و محدودی میتوان از آن داشت.
اطلاعاتی که ذکر شد، سادهترین و ابتداییترین اطلاعات در زمینه سیستمهای مخابراتی است. این سیستم بسیار مدرن و گسترده شده است و از تکنولوژیهای مختلف و به روز در آنها بهره میبرند.